زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

مصارف فیء (قرآن)





در آیات قرآن به چگونگی مصرف فیء اشاره شده است.


۱ - موارد مصارف فى‌ء


موارد مصرف فیء با توجه به آیات قرآن عبارتند از:

۱.۱ - ابن‌السّبيل‌


لزوم تأمين در راه ماندگان، از حق فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ‌ ... وَ ابْنِ السَّبِيلِ‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر ... و در راه‌ماندگان است....»

۱.۲ - امامان معصوم


امامان معصوم علیهم‌السلام، داراى سهمى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او است....»

۱.۳ - انصار فقير


فقراى انصار، از جمله سهم‌بران فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ ... • وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ‌ ...؛آآنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين مدینه‌) و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان هجرت كنند دوست مى‌دارند....»
مقصود از «الّذين تبؤّءو الدّار ...» انصار هستند و بنا بر اينكه «والّذين» عطف به «المهاجرين» باشد، مطلب مزبور قابل استفاده مى‌باشد.

۱.۳.۱ - واگذاری سهم


رضايت و ایثار انصار، از واگذارى سهم فى‌ء خود به مهاجران:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ ... • وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ ...؛آآنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين مدينه‌] و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان هجرت كنند دوست مى‌دارند، و در دل خود نيازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند وآنها را بر خود مقدم مى‌دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند....»

۱.۴ - خويشاوندان حضرت محمّد


خويشاوندان محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، داراى سهمى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او است....»
از خویشاوندان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، امامان معصوم عليهم‌السلام هستند که سهمى از اموال فى‌ء دارند.

۱.۵ - حضرت محمّد


پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله داراى سهمى در غنایم فى‌ء و اموال به دست آمده از دشمن:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر است....»

۱.۶ - مساكين‌


افراد تهيدست و مسکین، داراى حقّى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ‌ ... وَ الْمَساكِينِ‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا ... و مستمندان است....»

۱.۷ - مهاجران فقير


مهاجران تنگدست و نيازمند، از جمله سهم‌بران فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ ... • لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند ... اين اموال براى مهاجران نيازمندى است كه از خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده شدند....»

۱.۸ - يتيمان‌


یتیمان، داراى حقّى از اموال فى‌ء:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او، و يتيمان است....»

۲ - فلسفه مصارف فى‌ء



تعيين مصارف براى «فى‌ء»، با هدف تعديل ثروت و تمركز نيافتن آن در ميان ثروتمندان:
«ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‌ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِياءِ مِنْكُمْ‌ ...؛آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به پيامبرش باز گرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او، و يتيمان و مستمندان و در راه‌ماندگان است، تا اين اموال عظيم در ميان ثروتمندان شما دست به دست نگردد....»

۳ - پانویس


 
۱. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۲. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۳. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۴. حشر/سوره۵۹، آیه۹.    
۵. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۵۰۴.    
۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۹، ص ۲۰۵.    
۷. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۸. حشر/سوره۵۹، آیه۹.    
۹. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۱۰. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۱۱. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۱۲. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۱۳. حشر/سوره۵۹، آیه۸.    
۱۴. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    
۱۵. حشر/سوره۵۹، آیه۷.    


۴ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۲، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «مصارف فیء».    


رده‌های این صفحه : فیء | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.